Γιατί οι νέοι κατηγορούν τους γονείς τους για Πτυχιολατρεία?

Η Πτυχιολατρεία και οι Νέες Γενιές: Αμφισβήτηση ή Δικαιολογία;

Εισαγωγή  

Σε πολλά ελληνικά νοικοκυριά, η συζήτηση μεταξύ εφήβων και γονέων για το μέλλον συχνά θυμίζει εμπόλεμη ζώνη!!!

Ένα 17χρονο παιδί επιμένει ότι το πτυχίο δεν είναι πλέον εγγύηση επιτυχίας, ενώ οι γονείς του, αγωνιούν για το μέλλον του, αφού πιστεύουν ότι, μόνο μια πανεπιστημιακή εκπαίδευση μπορεί να προσφέρει μια καλή επαγγελματική πορεία.

Αυτή η σύγκρουση δεν είναι μεμονωμένη: αντανακλά ευρύτερα κοινωνικά διλήμματα.

Είναι οι νέοι δικαιολογημένα απελπισμένοι από την πίεση για πτυχία, ή κρύβουν πίσω από αυτό το επιχείρημα μια βαθιά αδιαφορία για τη μάθηση;

Η Πτυχιολατρεία στην Ελληνική Πραγματικότητα.  

Η "Πτυχιολατρεία" έχει τις ρίζες της στην εποχή της Βιομηχανικής Επανάστασης, όταν η εκπαίδευση άρχισε να συνδέεται στενά με την επαγγελματική επιτυχία και την κοινωνική ανέλιξη. Κατά τον 19ο και 20ό αιώνα, η ανάπτυξη των πανεπιστημίων και η εξειδίκευση των επαγγελμάτων ενίσχυσαν την αντίληψη ότι τα πτυχία αποτελούν το κλειδί για την επαγγελματική καταξίωση. Η εμμονή με τα πτυχία στη Ελλάδα έχει ρίζες στην ιστορία.

Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η ανώτερη εκπαίδευση θεωρήθηκε ο κύριος δρόμος κοινωνικής ανόδου.

Οι γονείς σήμερα, μεγαλωμένοι σε ένα πλαίσιο όπου το πτυχίο συνδέθηκε με αξιοπρέπεια και ασφάλεια, φοβούνται ότι χωρίς αυτό, τα παιδιά τους θα καταλήξουν σε ασταθή επαγγέλματα.

Ωστόσο, η οικονομική κρίση και η ψηφιακή επανάσταση άλλαξαν το τοπίο: πτυχιούχοι αντιμετωπίζουν ανεργία, ενώ νέοι χωρίς πτυχία κερδίζουν χώρο στον τουρισμό, στα social media, ή ως αυτοδίδακτοι προγραμματιστές.

Οι Νέοι και οι «Άλλοι Δρόμοι»: Αδιέξοδο ή Ελευθερία;  

Οι νέοι αναφέρονται σε παραδείγματα όπως ο Μάρκ Ζάκερμπεργκ ή Έλληνες επιχειρηματίες που εγκατέλειψαν το πανεπιστήμιο. Ενισχύονται από την εικόνα του «self-made» εκατομμυριούχου, ωστόσο συχνά δεν μπορούν να ορίσουν ποιον εναλλακτικό δρόμο θα ακολουθήσουν.

Το ενδιαφέρον για το digital marketing, την πληροφορική, ή ακόμα και τις τέχνες συναντά φράγματα: έλλειψη συστηματικής εκπαίδευσης, κοινωνικά στερεότυπα («Ο ζωγράφος θα πεινάσει»), και αδυναμία πρόσβασης σε καλούς μέντορες.

Η αντίληψή τους ότι «υπάρχουν επιλογές» συχνά βασίζεται σε αφηρημένες ελπίδες, και όχι σε συγκεκριμένα σχέδια.

Η Άλλη Πλευρά: Βαρεμάρα ή Πραγματική Αμφισβήτηση;  

Οι κατηγορίες για τεμπελιά δεν είναι πάντα άδικες.

Η αντίσταση στη μάθηση μπορεί να προέρχεται από φόβο αποτυχίας ή έλλειψη κινήτρων.

Ωστόσο, η γενιά Z ζει σε έναν κόσμο γεμάτο πληροφορίες: γνωρίζουν ότι η γνώση δεν περιορίζεται σε αμφιθέατρα. Το πρόβλημα ίσως δεν είναι η βαρεμάρα, αλλά η ασάφεια.

Το σχολείο εστιάζει στην προετοιμασία για πανελλήνιες, όχι στην ανάπτυξη δεξιοτήτων όπως η κριτική σκέψη ή η επιχειρηματικότητα, αφήνοντας τους νέους να αισθάνονται ότι το διάβασμα είναι άσκοπο.

Είναι Βάσιμη η Ένσταση;  

Ναι και όχι. Από τη μια, η αγορά εργασίας εξελίσσεται ταχύτερα από τα εκπαιδευτικά συστήματα. Πτυχία σε πεδία όπως η νομική ή οι ανθρωπιστικές επιστήμες δεν προσφέρουν πλέον αυτόματη απασχόληση.

Από την άλλη, η εκπαίδευση παραμένει κρίσιμη: ενισχύει την ανάλυση, την πειθαρχία και την κρίση.

Το κλειδί είναι η ισορροπία.

Για παράδειγμα, ένας μαθητής μπορεί να συνδυάσει ένα πτυχίο στην πληροφορική με online courses σε τεχνολογίες AI, δημιουργώντας ένα βιογραφικό που ταιριάζει στις απαιτήσεις της εποχής.

Επαγγέλματα στα οποία συνήθως δεν απαιτείται πτυχίο:

• Τεχνολογία: Προγραμματιστές, σχεδιαστές ιστοσελίδων, data analysts μπορούν να επιτύχουν μέσω αυτομόρφωσης και online πιστοποιήσεων.

• Δημιουργικοί τομείς: Φωτογράφοι, σχεδιαστές, γραφίστες, μουσικοί, καλλιτέχνες συχνά κρίνεται η δουλειά τους μέσα από το portfolio τους παρά από πτυχία.

• Ψηφιακό marketing: Social media managers, content creators και άλλες συναφείς ειδικότητες βασίζονται περισσότερο σε προσωπικά projects και εμπειρία.

• Επιχειρηματικότητα: Η ίδρυση μιας επιχείρησης δεν απαιτεί απαραίτητα πανεπιστημιακή κατάρτιση, αλλά μια καλή ιδέα, διαχείριση και θέληση.

Ο Ρόλος του Επαγγελματικού Προσανατολισμού  

Ένας Σύμβουλος Επαγγελματικού προσανατολισμού μπορεί να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο βοηθώντας τους νέους σε αυτήν την κατάσταση. Ο τρόπος που μπορούν να παρέμβουν περιλαμβάνει:

• Ενημέρωση και Διαφώτιση: Ο σύμβουλος μπορεί να παρουσιάσει στους νέους αλλά και στους γονείς τους μια ευρύτερη εικόνα της σύγχρονης αγοράς εργασίας, αναδεικνύοντας τις διαφορετικές διαδρομές που μπορούν να οδηγήσουν στην επιτυχία.

• Ανάλυση Ικανοτήτων και Ενδιαφερόντων: Μέσα από τεστ δεξιοτήτων και επαγγελματικών ενδιαφερόντων, ο σύμβουλος μπορεί να βοηθήσει τον νέο να κατανοήσει καλύτερα τι του ταιριάζει και πώς μπορεί να το πετύχει, προσφέροντας πρακτικές επιλογές πέρα από το πανεπιστήμιο.

• Διαμεσολάβηση: Ο σύμβουλος μπορεί να αποτελέσει ένα ουδέτερο πρόσωπο που θα γεφυρώσει τη διαφορά απόψεων μεταξύ γονιών και παιδιού, προτείνοντας λύσεις που λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες και τις ανησυχίες και των δύο πλευρών.

• Ενίσχυση Αυτοπεποίθησης: Με την υποστήριξή του, μπορεί να δώσει στους νέους το θάρρος να διεκδικήσουν τα όνειρά τους και να υποστηρίξουν τις επιλογές τους με επιχειρήματα.

Συμπέρασμα  

Η σύγκρουση μεταξύ Πτυχιολατρείας και εναλλακτικών δρόμων δεν είναι παρά η επιφάνεια ενός βαθύτερου προβλήματος: η κοινωνία και το εκπαιδευτικό σύστημα δεν προλαβαίνουν τις αλλαγές.

Οι νέοι χρειάζονται όχι μόνο λιγότερη πίεση, αλλά και περισσότερα εργαλεία για να πλοηγηθούν σε έναν κόσμο όπου το πτυχίο είναι ένα από τα πολλά κλειδιά για την επιτυχία.