Εισαγωγή
Στην εποχή της άμεσης πληροφόρησης και των ψηφιακών διακινδυνεύσεων, ένα φαινόμενο κερδίζει έδαφος στα ελληνικά λύκεια: πολλοί μαθητές δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν στο διάβασμα χωρίς να έχουν αντικειμενικό πρόβλημα διάσπαση προσοχής.
Η αδιαφορία απέναντι στις πανελλήνιες εξετάσεις – ένα βήμα κρίσιμο για τη μετέπειτα πορεία τους – φαίνεται να γίνεται όλο και πιο εμφανής.
Πού οφείλεται αυτή η τάση; Και πώς μπορεί ο σύμβουλος επαγγελματικού προσανατολισμού να γίνει η γέφυρα ανάμεσα στην απώλεια εστίασης και στην ακαδημαϊκή επιτυχία;
Οι Αιτίες της Αποσύνδεσης
1. Η Ψηφιακή Εξάρτηση και ο Κόσμος των Social Media
Οι γενιές Z και Alpha έχουν μεγαλώσει με smartphones και social media, πλατφόρμες που προωθούν τη συνεχή διασκέδαση και την άμεση ανταμοιβή.
Ο εθισμός στις ειδοποιήσεις και η ανάγκη για συνεχή «σύνδεση» δημιουργούν έναν κύκλο προσκολλητικής έντασης, όπου η μελέτη φαίνεται βαρετή και αδιάφορη. Μελέτες δείχνουν ότι ο μέσος χρόνος συγκέντρωσης σε μια εργασία έχει μειωθεί κατά 50% τα τελευταία 20 χρόνια.
2. Ακαδημαϊκή Πίεση και Ψυχολογικό Φορτίο
Το σύστημα των πανελλαδικών εξετάσεων στην Ελλάδα δημιουργεί ένα περιβάλλον υψηλής πίεσης. Πολλοί μαθητές, φοβούμενοι την αποτυχία ή την αδυναμία να ανταποκριθούν στις προσδοκίες, υιοθετούν μια συμπεριφορά αποφυγής: «Αφού δεν μπορώ να τα καταφέρω, γιατί να προσπαθήσω;».
Η έλλειψη ψυχολογικής υποστήριξης εντείνει αυτό το αίσθημα μηδενισμού.
3. Έλλειψη Σαφούς Στόχου ή Κίνητρου
Για πολλούς, η πρόσβαση στο πανεπιστήμιο είναι ένας αόριστος στόχος, χωρίς να συνδέεται με συγκεκριμένα επαγγελματικά όνειρα.
Η έλλειψη ενός προσωπικού σχεδίου οδηγεί σε αδράνεια: «Γιατί να διαβάζω για μια σχολή που δεν ξέρω αν θέλω;».
4. Κοινωνικές και Οικογενειακές Προκλήσεις
Οικογενειακές συγκρούσεις, οικονομικές δυσκολίες, ή ακόμη και η επιρροή της ομάδας των συνομηλίκων μπορούν να αποσπάσουν την προσοχή από τις σπουδές.
Επιπλέον, η πανδημία COVID-19 άφησε βαθιές ψυχολογικές και κοινωνικές συνέπειες, με πολλούς μαθητές να αισθάνονται αποξενωμένοι από τη διαδικασία μάθησης.
5. Αλλαγές στην Εκπαιδευτική Δομή
Η σύγχρονη εκπαίδευση συχνά εστιάζει στην αποστήθιση πληροφοριών αντί στην κριτική σκέψη ή τη δημιουργικότητα. Αυτό μπορεί να κάνει τη μάθηση να μοιάζει μονότονη και άσχετη με την πραγματική ζωή.
Ο Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού ως οδηγός
1. Διερεύνηση Επαγγελματικών Στόχων και Αξιών
Ο σύμβουλος μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές να ανακαλύψουν τις προσωπικές τους αξίες και τα ενδιαφέροντά τους μέσω εργαλείων όπως ερωτηματολόγια προσανατολισμού (π.χ. Holland Codes).
Όταν ένας μαθητής συνδέει το διάβασμα με ένα συγκεκριμένο επάγγελμα (π.χ. «Θέλω να γίνω μηχανικός, άρα τα μαθηματικά είναι σημαντικά»), το κίνητρο αυξάνεται.
2. Ανάπτυξη Δεξιοτήτων Οργάνωσης και Συγκέντρωσης
Μέσω προγραμματισμού χρόνου (time management) και τεχνικών όπως η Pomodoro (25 λεπτά συγκέντρωσης, 5 λεπτά διαλείμματος), οι σύμβουλοι διδάσκουν πρακτικές στρατηγικές για τη σωστή Διαχείριση Χρόνου.
Επίσης, μπορούν να προτείνουν ψηφιακό detox για περιορισμό της χρήσης κινητού.
3. Ψυχολογική Υποστήριξη και Αντιμετώπιση Άγχους
Σε συνεργασία με ψυχολόγους, οι σύμβουλοι μπορούν να προσφέρουν σεμινάρια για διαχείριση άγχους και τεχνικές αναπνοής. Η δημιουργία ενός ασφαλούς χώρου όπου οι μαθητές μπορούν να εκφράσουν τις ανησυχίες τους είναι κρίσιμη.
4. Συνεργασία με Γονείς και Εκπαιδευτικούς
Οι σύμβουλοι μπορούν να οργανώσουν ενημερωτικές συναντήσεις για να βοηθήσουν τους γονείς να κατανοήσουν πώς να υποστηρίξουν τα παιδιά τους χωρίς να τους πιέζουν. Παράλληλα, μπορούν να προτείνουν στους καθηγητές μεθόδους διδασκαλίας που ενισχύουν τη δημιουργικότητα και το ενδιαφέρον.
5. Εναλλακτικές Διαδρομές και Μήνυμα Ελπίδας
Όλοι οι μαθητές δεν μπορούν και δεν πρέπει να ακολουθήσουν την ίδια πορεία.
Ο σύμβουλος μπορεί να εισαγάγει την ιδέα των επαγγελματικών λυκείων, των μαθητειών, ή και των κλασικών πανεπιστημιακών σχολών στο εξωτερικό, μειώνοντας την αίσθηση ότι «οι πανελλήνιες είναι η μόνη διέξοδος».
Πρακτικές Συμβουλές για Μαθητές και Γονείς
- Για Μαθητές:
- Δημιουργήστε ένα ημερολόγιο μελέτης με ρεαλιστικούς στόχους.
- Χρησιμοποιήστε τεχνικές συγκέντρωσης (π.χ., ώρες χωρίς κινητό).
- Συζητήστε με έναν σύμβουλο για να εξερευνήσετε επαγγελματικές επιλογές.
- Για Γονείς:
- Αποφύγετε τη σύγκριση με άλλους μαθητές.
- Ενθαρρύνετε την αυτονομία και τις μικρές επιτυχίες.
- Συνεργαστείτε με το σχολείο και τους Συμβούλους Επαγγελματικού Προσανατολισμού για μια ολιστική προσέγγιση.
Επίλογος
Η μάχη της συγκέντρωσης δεν είναι ανεξάρτητη από το πλαίσιο ζωής των μαθητών.
Ο Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού δεν είναι απλώς ένας «κατευθυντής σπουδών», αλλά ένας συνεργάτης που βοηθά να ανακαλυφθεί ο σκοπός πίσω από το διάβασμα.
Μέσα από μια συνδυασμένη προσπάθεια που περιλαμβάνει τεχνολογική ισορροπία, συναισθηματική υποστήριξη και ρεαλιστικούς στόχους, η διαδρομή προς τις πανελλήνιες μπορεί να μετατραπεί από ένα βουνό άγχους σε μια ευκαιρία αυτογνωσίας και ανάπτυξης.
Κλείνοντας, η έλλειψη συγκέντρωσης δεν είναι αντιμετωπίσιμη μόνο με πειθαρχία, αλλά με κατανόηση και στρατηγική.
Ο σύμβουλος επαγγελματικού προσανατολισμού είναι εκείνος που θα φωτίσει το μονοπάτι.
