Θεωρητική ή Θετική Κατεύθυνση;

Εισαγωγή: Το Δίλημμα της Επιλογής Σπουδών στην Ελλάδα.

Η επιλογή της κατεύθυνσης σπουδών αποτελεί ένα από τα πλέον κρίσιμα σταυροδρόμια στη ζωή ενός νέου ανθρώπου, σηματοδοτώντας την έναρξη της ακαδημαϊκής και επαγγελματικής του πορείας.

Στην Ελλάδα, ωστόσο, πολλοί μαθητές βρίσκονται αντιμέτωποι με ένα σημαντικό δίλημμα: η απόφαση για την επιλογή μεταξύ θεωρητικών ή θετικών σπουδών λαμβάνεται συχνά με βάση την υποκειμενική αντίληψη της ευκολίας ή της καλύτερης κατανόησης συγκεκριμένων μαθημάτων, παρά με μια ολοκληρωμένη και τεκμηριωμένη εικόνα των επαγγελματικών προοπτικών που αυτές οι επιλογές συνεπάγονται.

Αυτή η προσέγγιση, που βασίζεται σε μια ζώνη ακαδημαϊκής άνεσης, μπορεί να αποδειχθεί παραπλανητική, καθώς η βραχυπρόθεσμη ευκολία δεν εγγυάται τη μακροπρόθεσμη επαγγελματική ικανοποίηση ή επιτυχία.   

Οι συνέπειες μιας τέτοιας απληροφόρητης ή λανθασμένης επιλογής είναι εκτεταμένες και σοβαρές, επηρεάζοντας βαθιά την ψυχολογική, σωματική και επαγγελματική ευημερία των νέων. Μελέτες υποδεικνύουν ότι η αναντιστοιχία μεταξύ των σπουδών και των πραγματικών ενδιαφερόντων ή των αναγκών της αγοράς εργασίας μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένα επίπεδα άγχους και στρες, αισθήματα απελπισίας, ακόμη και χρόνια κατάθλιψη. Το χρόνιο στρες και η δυσαρέσκεια στην εργασία συνδέονται επίσης με προβλήματα σωματικής υγείας, όπως αϋπνία, συχνούς πονοκεφάλους και αυξημένο κίνδυνο σοβαρών παθήσεων. Η αίσθηση ότι κάποιος είναι «κολλημένος σε μια καριέρα που δεν του αρέσει» μπορεί να υπονομεύσει την αυτοεκτίμηση και να μειώσει σημαντικά την ποιότητα ζωής.   

Πέρα από τις ατομικές επιπτώσεις, η συσσώρευση τέτοιων μη σωστών επιλογών σε ευρύτερη κλίμακα συμβάλλει σε ένα σημαντικό κοινωνικό και οικονομικό ζήτημα:

την εκτεταμένη αναντιστοιχία δεξιοτήτων στην αγορά εργασίας. 

Όταν ένα μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού δεν είναι σωστά ευθυγραμμισμένο με τις πραγματικές ανάγκες της οικονομίας, αυτό οδηγεί σε μειωμένη παραγωγικότητα και εμποδίζει τη συνολική οικονομική ευημερία. Έτσι, η επιλογή σπουδών με βάση μια επιφανειακή εκτίμηση της ακαδημαϊκής επίδοσης, αντί μιας ολιστικής θεώρησης της επαγγελματικής καταλληλότητας, τροφοδοτεί άμεσα αυτές τις μακροοικονομικές προκλήσεις.   

Σε αυτό το σύνθετο τοπίο, ο ρόλος του επαγγελματικού προσανατολισμού αναδεικνύεται ως θεμελιώδης και απαραίτητος. Η συμβουλευτική σταδιοδρομίας έχει ως στόχο να «προνοεί», να προετοιμάζει και να δρα προληπτικά, βοηθώντας τους νέους να θέσουν γερά θεμέλια για την εκπαιδευτική και επαγγελματική τους ανέλιξη. Πρόκειται για μια «πολυδιάστατη προσπάθεια στήριξης των ανθρώπων στην αντιμετώπιση των δυσκολιών που σχετίζονται με το σύνολο των επαγγελματικών τους επιλογών» , συμβάλλοντας καθοριστικά στην ευτυχία και την αυτοπραγμάτωση του σύγχρονου ανθρώπου.   

Ανάλυση του Προβλήματος: Παράγοντες που Επηρεάζουν την Επιλογή και οι Συνέπειες

Η διαδικασία επιλογής σπουδών και επαγγέλματος είναι περίπλοκη, καθώς διαμορφώνεται από μια δυναμική αλληλεπίδραση εσωτερικών και εξωτερικών παραγόντων. Η κατανόηση αυτών των παραγόντων είναι απαραίτητη για την αποτελεσματική παρέμβαση ενός συμβούλου επαγγελματικού προσανατολισμού.

Οι εσωτερικοί παράγοντες αφορούν τα ατομικά χαρακτηριστικά του μαθητή, όπως η προσωπικότητα, οι κλίσεις, τα ενδιαφέροντα και οι ικανότητές του. Η αυτοδιερεύνηση, μέσω ερωτήσεων όπως «Σε τι είμαι καλός;», «Τι θέλω να σπουδάσω;» και «Τι θέλω να γίνω επαγγελματικά;» , είναι κρίσιμη για την κατανόηση αυτών των στοιχείων.

Ωστόσο, πέραν των προσωπικών χαρακτηριστικών, διάφοροι εξωτερικοί παράγοντες ασκούν ισχυρή επιρροή, συχνά επισκιάζοντας τις εσωτερικές κλίσεις.

Η οικογένεια και άλλοι σημαντικοί άνθρωποι στο περιβάλλον του εφήβου μπορούν να καθορίσουν ή να επηρεάσουν σημαντικά την επιλογή επαγγέλματος. Αυτή η επιρροή μπορεί να είναι δεσμευτική, οδηγώντας σε αποφάσεις που δεν αντικατοπτρίζουν τα πραγματικά ενδιαφέροντα του μαθητή. Υπάρχει μια ισχυρή τάση όπου αυτές οι εξωτερικές πιέσεις, συχνά αντιληπτές ως πιο άμεσες ή κοινωνικά επικυρωμένες, μπορούν να υπερισχύσουν ή να διαστρεβλώσουν τις γνήσιες εσωτερικές επιθυμίες ενός μαθητή, οδηγώντας σε επιλογές που δεν είναι πραγματικά ευθυγραμμισμένες με τις δυνατότητές του ή τη μακροπρόθεσμη ικανοποίησή του.   

Το κοινωνικό κύρος αποτελεί έναν ακόμα καθοριστικό παράγοντα. Υπάρχει μια υπερβάλλουσα ζήτηση για πανεπιστημιακές σπουδές στην Ελλάδα, καθώς το πανεπιστημιακό πτυχίο έχει αναγορευτεί σε ποιοτικό γνώρισμα κοινωνικού γοήτρου. Αυτή η κοινωνική αντίληψη μπορεί να ωθήσει τους μαθητές προς συγκεκριμένες σχολές, ανεξαρτήτως των προσωπικών τους κλίσεων ή της πραγματικής ζήτησης στην αγορά εργασίας.   

Η πόλη φοίτησης και η οικονομική επιβάρυνση είναι επίσης συνηθισμένοι παράγοντες. Πολλοί μαθητές επιλέγουν σπουδές με βάση την πόλη φοίτησης και την ποιότητα ζωής που προσφέρει, αντί του ίδιου του προγράμματος σπουδών. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε «εκπτώσεις» και αποπροσανατολισμό από τα ιδανικά ενδιαφέροντα.

Το παράδειγμα της Άννας, η οποία επέλεξε τμήμα ΜΜΕ στην Αθήνα αντί Νομικής στην Κομοτηνή επειδή «σιχαίνεται τη ζωή στην επαρχία», αναδεικνύει αυτή την τάση. 

Επιπλέον, η οικονομική επιβάρυνση της οικογένειας, ειδικά σε περίπτωση φοίτησης σε άλλη πόλη, μπορεί να αναγκάσει τους μαθητές να αλλάξουν την αρχική τους επιλογή. Το υψηλό κόστος προετοιμασίας για τις πανελλαδικές εξετάσεις και η αυξημένη πιθανότητα μη εισαγωγής στο πανεπιστημιακό τμήμα πρώτης επιλογής προσθέτουν πίεση και επηρεάζουν τις τελικές αποφάσεις.   

Αναντιστοιχία δεξιοτήτων.

Η συνέπεια αυτών των παραγόντων είναι η αναντιστοιχία δεξιοτήτων στην ελληνική αγορά εργασίας. Η Ελλάδα χαρακτηρίζεται από εκτεταμένη αναντιστοιχία δεξιοτήτων, καταλαμβάνοντας χαμηλές θέσεις μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ. 

Αυτό σημαίνει ότι οι διαθέσιμες δεξιότητες του εργατικού δυναμικού δεν αντιστοιχούν αποτελεσματικά στις απαιτούμενες από την αγορά εργασίας. Η αναντιστοιχία αυτή εκδηλώνεται με διάφορες μορφές:    

κάθετη αναντιστοιχία προσόντων (υπερεκπαίδευση ή υποεκπαίδευση) και δεξιοτήτων (υπερκατάρτιση ή υποκατάρτιση), καθώς και οριζόντια αναντιστοιχία (τα προσόντα ανήκουν σε διαφορετικό γνωστικό πεδίο από αυτό που απαιτείται). Παρατηρείται ταυτόχρονη παρουσία υψηλού ποσοστού ανέργων και κενών θέσεων εργασίας, καθώς και έλλειψη δεξιοτήτων (skill shortage) σε ορισμένους τομείς. 

Το πρόβλημα οφείλεται κυρίως στην απουσία σύνδεσης μεταξύ των αποφοίτων των σχολών εκπαίδευσης και κατάρτισης και των αναγκών της αγοράς εργασίας. 

Οι αναντιστοιχίες δεξιοτήτων έχουν σημαντικό κόστος σε παραγωγικότητα και ευημερία για τα άτομα, τις επιχειρήσεις και τις οικονομίες , με την Ελλάδα να κατατάσσεται πολύ χαμηλά σε όλους τους σχετικούς δείκτες. 

Αυτή η ευρεία και επίμονη αναντιστοιχία δεν είναι απλώς το άθροισμα μεμονωμένων κακών επιλογών. Αποτελεί ένα σαφές σύμπτωμα μιας βαθύτερης, συστημικής αποτυχίας: μιας βαθιάς αποσύνδεσης μεταξύ των εκροών του εκπαιδευτικού συστήματος και των εξελισσόμενων απαιτήσεων της αγοράς εργασίας. 

Αυτή η αποσύνδεση οδηγεί σε φαινόμενα όπως η υπερεκπαίδευση, όπου οι απόφοιτοι διαθέτουν υψηλότερα προσόντα από αυτά που απαιτούνται για τις διαθέσιμες θέσεις εργασίας, και ταυτόχρονα σε έλλειψη δεξιοτήτων σε άλλους τομείς. 

Το «σημαντικό κόστος σε παραγωγικότητα και ευημερία»  είναι μια άμεση, μετρήσιμη συνέπεια αυτής της συστημικής αναποτελεσματικότητας, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο που εμποδίζει την εθνική οικονομική ανάπτυξη και την ατομική ευημερία.    

Ο Ρόλος του Συμβούλου Επαγγελματικού Προσανατολισμού: Από τη Θεωρία στην Πράξη

Ο σύμβουλος επαγγελματικού προσανατολισμού αποτελεί τον κεντρικό πυλώνα στην αντιμετώπιση της απληροφόρητης επιλογής σπουδών, λειτουργώντας ως καταλύτης για την αυτογνωσία και την ενημερωμένη λήψη αποφάσεων. Ο πρωταρχικός ρόλος του είναι να βοηθήσει τους νέους, μέσω διεργασιών και διαδικασιών πληροφόρησης και διερεύνησης του εαυτού τους, να επιλέξουν σπουδές ή επάγγελμα. Αυτό περιλαμβάνει την κατανόηση των πραγματικών τους ικανοτήτων, αξιών, επιθυμιών και ενδιαφερόντων.   

Οι βασικοί στόχοι της συμβουλευτικής σταδιοδρομίας περιλαμβάνουν την ενίσχυση της αυτοαντίληψης και αυτογνωσίας του ατόμου, την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης για την επίλυση προβλημάτων, και τη μετάδοση αξιόπιστης και έγκαιρης πληροφόρησης πάνω σε εκπαιδευτικά και επαγγελματικά θέματα. 

Η συμβουλευτική σταδιοδρομίας ορίζεται ως «η πολυδιάστατη προσπάθεια στήριξης των ανθρώπων στην αντιμετώπιση των δυσκολιών που σχετίζονται με το σύνολο των επαγγελματικών τους επιλογών». 

Ο σύμβουλος οφείλει να ακολουθεί έναν κώδικα δεοντολογίας, σεβόμενος αρχές όπως η αναγνώριση της ελεύθερης επιλογής, η άνευ όρων αποδοχή του πελάτη, η αρχή της ατομικότητας και η τήρηση του απορρήτου. Αυτή η προσέγγιση υπογραμμίζει ότι ο ρόλος του συμβούλου δεν είναι καθοδηγητικός ή επιτακτικός, αλλά διευκολυντικός.

Η έμφαση στην προώθηση της αυτοαντίληψης και της κριτικής σκέψης δείχνει ότι η βασική λειτουργία της συμβουλευτικής σταδιοδρομίας είναι να ενδυναμώσει τα άτομα να λαμβάνουν τις δικές τους ενημερωμένες αποφάσεις, εφοδιάζοντάς τα με τα απαραίτητα εργαλεία για αυτο-ανάλυση και επεξεργασία πληροφοριών.

Αυτή η ενδυνάμωση είναι ζωτικής σημασίας για την στάση τους στην «κρίσιμη και καθοριστική» επιλογή  και τον μετριασμό των αρνητικών συνεπειών των μη κατάλληλων αποφάσεων.   

Ο ρόλος του συμβούλου είναι πρωτίστως προληπτικός: να «προνοεί», να προετοιμάζει και να δρα προληπτικά προκειμένου να βοηθήσει τους ανθρώπους, και ειδικά τους νέους, να προετοιμαστούν για την εκπαιδευτική και επαγγελματική τους ανέλιξη και να βάλουν γερά θεμέλια για το επαγγελματικό και ακαδημαϊκό τους μέλλον. 

Παρέχει έγκυρη και έγκαιρη πληροφόρηση για τις σπουδές, τα επαγγέλματα και την αγορά εργασίας. Επιπλέον, εκπαιδεύει τους μαθητές στο πώς να αναζητούν, να αξιολογούν και να αξιοποιούν τις πληροφορίες, μια κρίσιμη δεξιότητα στη σημερινή κοινωνία της Δια Βίου Μάθησης. 

Αυτή η συνεχής αναφορά στη «Δια Βίου Μάθηση» στις ευθύνες του συμβούλου υποδηλώνει ότι η συμβουλευτική σταδιοδρομίας δεν είναι μια εφάπαξ παρέμβαση, αλλά μια διαρκής διαδικασία.

Αυτό σημαίνει ότι ο στόχος του συμβούλου υπερβαίνει την απλή βοήθεια των μαθητών στην επιλογή ενός πρώτου πανεπιστημιακού πτυχίου.

Αντίθετα, προετοιμάζει τα άτομα για μελλοντικές επαγγελματικές μεταβάσεις και την συνεχή ανάγκη για ανάπτυξη δεξιοτήτων σε μια δυναμική και εξελισσόμενη αγορά εργασίας.

Δεδομένων των ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων, όπως η τεχνητή νοημοσύνη και η μηχανική μάθηση , και της επικράτησης της αναντιστοιχίας δεξιοτήτων , η καλλιέργεια της προσαρμοστικότητας και μιας νοοτροπίας συνεχούς μάθησης είναι υψίστης σημασίας για τη μακροπρόθεσμη επαγγελματική ανθεκτικότητα.   

Ο σύμβουλος ενημερώνει επίσης για τις εξελίξεις στην αγορά εργασίας, τα επαγγέλματα του μέλλοντος και τις δυναμικές ειδικότητες. Τέλος, παρέχει πρακτική βοήθεια, όπως η καθοδήγηση στη συμπλήρωση του μηχανογραφικού δελτίου, ένα σημείο όπου οι μαθητές αντιμετωπίζουν συχνά «πραγματικό χάος» λόγω της πολυπλοκότητας του συστήματος.   

Θεωρητικές vs. Θετικές Σπουδές στην Ελλάδα

Η κατανόηση των επαγγελματικών προοπτικών είναι κεντρική για την σωστή επιλογή σπουδών. Η ελληνική αγορά εργασίας παρουσιάζει διαφορετικές τάσεις και απαιτήσεις για τις θεωρητικές και τις θετικές σπουδές, κάτι που ο σύμβουλος επαγγελματικού προσανατολισμού οφείλει να αναλύσει διεξοδικά.

Ανάλυση προοπτικών για θεωρητικές σπουδές (1ο Επιστημονικό Πεδίο: Ανθρωπιστικές, Νομικές και Κοινωνικές Επιστήμες)

Παραδοσιακά, το 1ο Πεδίο συνδέεται με την εκπαίδευση και τον δημόσιο τομέα.

Η απορρόφηση είναι σταθερή αλλά περιορισμένη, με κορεσμό σε φιλολογικά επαγγέλματα. Ωστόσο, η Νομική και η Ψυχολογία ξεχωρίζουν, ιδίως με μεταπτυχιακή εξειδίκευση. 

Η κοινωνική αντίληψη στην Ελλάδα συχνά αποδίδει υψηλό κύρος στα πανεπιστημιακά πτυχία, δημιουργώντας μια «υπερβάλλουσα ζήτηση» για αυτά. 

Ωστόσο, το 1ο Επιστημονικό Πεδίο, το οποίο συχνά φέρει σημαντικό κοινωνικό γόητρο, αντιμετωπίζει «περιορισμένη απορρόφηση» και «κορεσμό σε φιλολογικά επαγγέλματα». Αυτό αναδεικνύει μια άμεση αντίφαση: το κοινωνικό κύρος δεν αντιστοιχεί πάντα στην πραγματική ζήτηση της αγοράς εργασίας.

Αυτή η αναντιστοιχία συμβάλλει σημαντικά στο πρόβλημα της αναντιστοιχίας δεξιοτήτων  και στην ατομική δυσαρέσκεια  που περιγράφεται παραπάνω.

Ο σύμβουλος επαγγελματικού προσανατολισμού έχει κρίσιμο ρόλο στην αντιμετώπιση αυτού του διλήμματος, παρέχοντας ρεαλιστικές πληροφορίες για την αγορά εργασίας, ώστε να εξισορροπήσει τις βαθιά ριζωμένες κοινωνικές πιέσεις. Επιπλέον, για τους τομείς που εμφανίζουν «κορεσμό», υπογραμμίζεται η σημασία των μεταπτυχιακών σπουδών και της περαιτέρω εξειδίκευσης. 

Αυτό υποδηλώνει μια σαφή σχέση: ενώ ένα αρχικό προπτυχιακό πτυχίο σε ορισμένους τομείς μπορεί να προσφέρει περιορισμένες άμεσες ευκαιρίες απασχόλησης, η επιδίωξη εξειδικευμένης κατάρτισης λειτουργεί ως ένας κρίσιμος μηχανισμός για την ενίσχυση της απασχολησιμότητας και τη διαφοροποίηση των αποφοίτων σε μια ανταγωνιστική αγορά.

Αυτή η στρατηγική επιτρέπει στα άτομα να αντιμετωπίσουν τον αντιληπτό κορεσμό της αγοράς αποκτώντας εξειδικευμένη τεχνογνωσία ή διευρύνοντας το σύνολο των δεξιοτήτων τους για να ανταποκριθούν στις εξελισσόμενες απαιτήσεις, ξεκλειδώνοντας έτσι βιώσιμες επαγγελματικές ευκαιρίες.   

Ανάλυση προοπτικών για θετικές σπουδές (2ο, 3ο, 4ο Επιστημονικό Πεδίο: Θετικές, Τεχνολογικές, Υγείας & Οικονομίας)

Τα πεδία των Θετικών, Τεχνολογικών, Επιστημών Υγείας και Οικονομίας περιλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα σχολών και τμημάτων. Ενδεικτικά αναφέρονται οι σχολές Μηχανικών (Πολιτικών, Μηχανολόγων, Ηλεκτρολόγων, Χημικών, Πληροφορικής) ,

Οι βασικές επαγγελματικές προοπτικές για τους αποφοίτους αυτών των πεδίων είναι ιδιαίτερα δυναμικές. Οι Μηχανικοί έχουν υψηλή επαγγελματική δυναμική σε τεχνικές εταιρείες, υποδομές, ενέργεια, έρευνα και ανάπτυξη (R&D). Οι απόφοιτοι έχουν υψηλό ποσοστό απασχόλησης  και, με την ολοκλήρωση διαδικασιών αναγνώρισης, μπορούν να εγγραφούν στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ). 

Στον τομέα της    Πληροφορικής, υπάρχει ιδιαίτερα υψηλή ζήτηση για προγραμματιστές, αναλυτές συστημάτων, ειδικούς στην Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) και την κυβερνοασφάλεια. Η πληροφορική αποτελεί τον κλάδο με τη μεγαλύτερη ζήτηση σε αγγελίες εργασίας, αντιπροσωπεύοντας το 32,5% του συνόλου. Στις    

Επιστήμες Υγείας, π.χ. η Ιατρική, Νοσηλευτική, Εργοθεραπεία κλπ προσφέρουν καριέρα στο Εθνικό Σύστημα Υγείας ή ως αυτοαπασχολούμενοο. 

Οι απόφοιτοι του 2ου πεδίου μπορούν να ακολουθήσουν επαγγελματικές διαδρομές στη λογιστική, τραπεζική, αναλογιστική, στατιστική, ανάλυση δεδομένων, computer science, cybersecurity, εκπαίδευση και ακαδημαϊκή έρευνα. 

Π.χ. οι Φυσικοί μπορούν να απασχοληθούν στην εκπαίδευση, το περιβάλλον και την ενέργεια, ως μηχανικοί, στη συμβουλευτική και την έρευνα. Ειδικότητες όπως Φυσικός Ιατρικής και Φυσικός Ακτινοπροστασίας είναι επίσης διαθέσιμες. 

Τέλος, το 4ο Πεδίο (Οικονομία/Διοίκηση) προσφέρει ευκαιρίες σε επιχειρήσεις, χρηματοοικονομικά (λογιστές, αναλυτές, τραπεζικοί υπάλληλοι), marketing, IT consulting, data analysis και startups.   

Τάσεις στην αγορά εργασίας και επαγγέλματα του μέλλοντος

Η αγορά εργασίας στην Ελλάδα παρουσιάζει αυξητική τάση στις αναζητήσεις εργαζομένων, με την πληροφορική να κυριαρχεί (32,5% των αγγελιών), ακολουθούμενη από τον ξενοδοχειακό τομέα/εστίαση (12,2%) και τις επαγγελματικές υπηρεσίες (12%). 

Υπάρχει σαφής έμφαση στις σπουδές STEM (Επιστήμη-Τεχνολογία-Μηχανική-Μαθηματικά). Η γνώση αυτών των αντικειμένων και της πληροφορικής καθίσταται απαραίτητη σε όλες τις θέσεις εργασίας λόγω της αλληλεπίδρασης με την Τεχνητή Νοημοσύνη και τη μηχανική μάθηση. 

Επαγγέλματα του μέλλοντος περιλαμβάνουν ρόλους όπως Υπεύθυνοι Συμμόρφωσης, Σύμβουλοι Εκπαίδευσης & Επιμόρφωσης, Τοξικολόγοι, Διαμεσολαβητές, Γεροντολόγοι, Research and Development Scientist, Talent Acquisition Specialist, SAP Consultant.   

Πέρα από τις τεχνικές γνώσεις, οι απόφοιτοι ξεχωρίζουν όταν διαθέτουν οριζόντιες δεξιότητες (soft skills) όπως ψηφιακό marketing, ανάλυση δεδομένων, διαχείριση έργων , προσαρμοστικότητα και ομαδική εργασία. 

Η δια βίου μάθηση είναι ζωτικής σημασίας για την αντιστοίχιση των δεξιοτήτων με τις συνεχώς μεταβαλλόμενες ανάγκες της αγοράς εργασίας. 

Οι έρευνες υποδεικνύουν σταθερά την αυξανόμενη αξία του συνδυασμού παραδοσιακών ακαδημαϊκών πεδίων με τεχνολογικές ή «ήπιες» δεξιότητες.

Για παράδειγμα, οι φιλόλογοι ενθαρρύνονται να επιδιώξουν μεταπτυχιακές σπουδές στη γλωσσολογία, την ειδική αγωγή, ή ακόμα και το μάρκετινγκ. 

Οι απόφοιτοι του 1ου πεδίου αυξάνουν σημαντικά τις επαγγελματικές τους δυνατότητες με δεξιότητες πληροφορικής. 

Ομοίως, οι απόφοιτοι του 4ου πεδίου διακρίνονται όταν διαθέτουν δεξιότητες ψηφιακού μάρκετινγκ, ανάλυσης δεδομένων και διαχείρισης έργων. 

Επιπλέον, είναι κρίσιμη σημασία των «ήπιων δεξιοτήτων» (προσαρμοστικότητα, ομαδική εργασία) και των βασικών γνώσεων πληροφορικής για όλα τα επαγγέλματα, λόγω της αυξανόμενης αλληλεπίδρασης με την τεχνητή νοημοσύνη και τη μηχανική μάθηση. 

Αυτό υποδηλώνει μια αναδυόμενη τάση όπου η εξειδικευμένη γνώση από μόνη της δεν επαρκεί.

Ο μελλοντικός επαγγελματίας είναι «υβριδικός», απαιτώντας διεπιστημονικές δεξιότητες και προσαρμοστικότητα για να ευδοκιμήσει σε μια δυναμική αγορά εργασίας.

Η συμβουλευτική σταδιοδρομίας πρέπει επομένως να δώσει έμφαση σε αυτή την ολιστική ανάπτυξη δεξιοτήτων.   

Η επιλογή σπουδών στην Ελλάδα αποτελεί ένα σύνθετο και συχνά αγχογόνο εγχείρημα για τους μαθητές, οι οποίοι συχνά βασίζουν τις αποφάσεις τους σε περιορισμένα κριτήρια, όπως η υποκειμενική κατανόηση των μαθημάτων.

Αυτή η προσέγγιση, που συχνά επηρεάζεται από εξωτερικές πιέσεις όπως η οικογένεια, το κοινωνικό κύρος και οι οικονομικές παράμετροι, οδηγεί σε λανθασμένες επιλογές με σοβαρές συνέπειες για την ψυχική και σωματική υγεία των ατόμων, καθώς και σε εκτεταμένη αναντιστοιχία δεξιοτήτων στην ελληνική αγορά εργασίας.

Η αποσύνδεση μεταξύ των εκπαιδευτικών εκροών και των αναγκών της αγοράς εργασίας δημιουργεί ένα εργατικό δυναμικό που δεν είναι βέλτιστα ευθυγραμμισμένο, επηρεάζοντας αρνητικά την παραγωγικότητα και την ευημερία.

Ο ρόλος του Σύμβουλου Επαγγελματικού Προσανατολισμού.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο σύμβουλος επαγγελματικού προσανατολισμού αναδεικνύεται ως ένας κρίσιμος παράγοντας για την επίλυση του προβλήματος. Ο ρόλος του δεν είναι να επιβάλει επιλογές, αλλά να ενδυναμώσει τους μαθητές μέσω της αυτογνωσίας, της κριτικής σκέψης και της έγκυρης πληροφόρησης.

Μέσω της χρήσης ψυχομετρικών τεστ, της ενεργητικής ακρόασης σε ατομικές συνεντεύξεις και της παροχής ολοκληρωμένων δεδομένων για την αγορά εργασίας, ο σύμβουλος βοηθά τους νέους να κατανοήσουν τις κλίσεις τους, να αναγνωρίσουν τις πραγματικές επαγγελματικές προοπτικές και να πλοηγηθούν στο εκπαιδευτικό σύστημα.

Η έμφαση στις σπουδές και στις οριζόντιες δεξιότητες υπογραμμίζει την ανάγκη για έναν «υβριδικό επαγγελματία» που συνδυάζει εξειδικευμένες γνώσεις με προσαρμοστικότητα και ψηφιακές ικανότητες.

Η ενίσχυση του επαγγελματικού προσανατολισμού στην Ελλάδα, μέσω της συστηματικής εφαρμογής ψυχομετρικών εργαλείων, της αναβάθμισης του ρόλου των συμβούλων και της γεφύρωσης του χάσματος μεταξύ εκπαίδευσης και αγοράς εργασίας, είναι απαραίτητη.

Μόνο με μια ολιστική και προληπτική προσέγγιση μπορεί να διασφαλιστεί ότι οι μαθητές θα λαμβάνουν ενημερωμένες αποφάσεις που θα οδηγήσουν σε προσωπική ικανοποίηση και θα συμβάλουν στην ανάπτυξη ενός δυναμικού και ανταγωνιστικού εργατικού δυναμικού για το μέλλον.